ΑΡΘΡΑ

Ο Γρηγόρης Σολωμός ασχολήθηκε με τα πεδία της ιατρικής, της φυσικής, της ιστορίας, της φιλοσοφίας, της πολιτικής, της υγείας και της κοινωνικής ασφάλισης, ευρισκόμενος σε διαρκή πνευματική κίνηση για την αναζήτηση της δημιουργικής γνώσης, της επιστημονικής τεκμηρίωσης και της παραγωγικής σύνθεσης.

Published: Mar 07 Posted Under: Ασφαλιστικό

Αναδιοργάνωση της ασφάλισης

Τώρα, που ο περίφημος «διάλογος» της κυβέρνησης με τους κοινωνικούς φορείς τελείωσε και πρόκειται σύντομα να εξαγγελθούν τα ήδη προαποφασισθέντα από καιρό μέτρα, για την αντιμετώπιση του κοινωνικοασφαλιστικού μας προβλήματος, θεωρώ αναγκαίο και χρήσιμο να κάνω κάποιες σημαντικές επισημάνσεις, που απασχόλησαν έντονα την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ κατά την περίοδο ’86-’87 και που μπορούν και σήμερα να αποτελέσουν τη βάση για μια ουσιαστική προσέγγιση του προβλήματος.

1. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια κρίση, που όμως δεν αφορά ολόκληρο το ασφαλιστικό μας σύστημα, παρά τις «φιλότιμες» προσπάθειες της κυβέρνησης να την εμφανίσει σαν καθολική, αλλά μερικούς ασφαλιστικούς φορείς, όπως το ΙΚΑ, ΝΑΤ, ΤΣΑ και ίσως 2-3 ακόμη ταμεία. Τα κυρίαρχα δε συμπτώματα της κρίσης αυτής αποτελούν τα μεγάλα ελλείμματα και το χαμηλό επίπεδο παροχών, που χαρακτηρίζουν τους συγκεκριμένους αυτούς οργανισμούς, αν και οι εισφορές των ασφαλισμένων στα προβληματικά αυτά ταμεία είναι κατά πολύ μεγαλύτερες εκείνων των προνομιούχων.
«ΠΟΝΗΡΗ» ΑΠΟΣΙΩΠΗΣΗ

2. Η κύρια αιτία των ελλειμμάτων ΙΚΑ, ΝΑΤ και ΤΣΑ είναι η ανυπαρξία κοινωνικού πόρου, την οποία πονηρά η κυβέρνηση αποσιωπά. Όπου εφαρμόστηκε η τριμερής χρηματοδότηση (εργαζόμενος – εργοδότης – κοινωνικός πόρος) η βιωσιμότητα του ταμείου εξασφαλίστηκε. Αντίθετα, όπου η πολιτεία αδιαφόρησε για τη θεσμοθέτησή της, εμφανίστηκε σύντομα πρόβλημα ανισοσκελίας εσόδων-δαπανών. Στη διόγκωση των ελλειμμάτων συνέβαλαν επίσης: η επιδείνωση της σχέσης εργαζομένων / συνταξιούχων, η γήρανση του πληθυσμού, η εισφοροδιαφυγή, η χαλαρή διαδικασία χορήγησης αναπηρικών συντάξεων, η ελαστικότητα των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης και η κοινωνική πολιτική, που ασκήθηκε απ’ όλες τις μέχρι σήμερα κυβερνήσεις. Τέλος, επισημαίνω τη συμμετοχή των τοκοχρεολυσίων στην αύξηση των σωρευτικών ελλειμμάτων.

3. Η κυβέρνηση φαίνεται ότι θα προσφύγει:
α) Για την αντιμετώπιση των ελλειμμάτων του ΙΚΑ, στην εύκολη, παραδοσιακή και λίαν προσφιλή σ’ όλες τις κυβερνήσεις της Δεξιάς, μέθοδο της αύξησης των εισφορών εργαζομένων, και εργοδοτών. Το μέτρο αποτελεί την πλέον δυσμενή, για την παρούσα συγκυρία, λύση, γιατί έχει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στο ήδη μειωμένο εισόδημα των εργαζομένων, στο κόστος παραγωγής, στην ανταγωνιστικότητα των προϊόντων μας και κύρια στην ανεργία.
β) Στην αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης με παρεμβάσεις στην 15ετία των γυναικών και την 25ετία των υπαλλήλων. Πρόκειται για σχέδια, που δρουν βραδέως και έχουν μικρή απόδοση συγκριτικά με το μέγεθος των κοινωνικών κραδασμών, που επιφέρουν.
γ) Στην επέκταση του συστήματος του ΙΚΑ (ως προς τη σχέση εισφορών εργαζομένων/εργοδοτών) και στα υπόλοιπα ασφαλιστικά ταμεία. Δυσκολεύομαι να κατανοήσω τη σκοπιμότητα του μέτρου, αφού πρόκειται για πλεονασματικά ταμεία. Εκτός αν η κυβέρνηση σκέπτεται να αφαιρέσει από τα ταμεία τον κάθε κοινωνικό πόρο, για να χρηματοδοτήσει το νέο θεσμό της βασικής (εθνικής) σύνταξης.
δ) Στην εισφορά των δημοσίων υπαλλήλων. Αυτό αποτελεί ληστεία. Γιατί ήδη οι δημόσιοι υπάλληλοι πληρώνουν εισφορά και μάλιστα πάνω από 10% των αποδοχών τους για την κύρια σύνταξή τους. Πρόκειται για την αύξηση των αποδοχών τους που θα έπαιρναν και δεν δόθηκε το 1955, με αντάλλαγμα την κατάργηση της συνταξιοδοτικής των εισφοράς.

4.Τα ελλείμματα υπάρχουν και πρέπει σύντομα να αντιμετωπιστούν, γιατί αποδυναμώνουν κάθε προσπάθεια για μια σταθερή πορεία της εθνικής μας οικονομίας. Οι όποιες όμως παρεμβάσεις θα πρέπει: * Να μην επιβαρύνουν τους εργαζομένους, ιδιαίτερα του ΙΚΑ και ΝΑΤ.
* Να μην επηρεάζουν αρνητικά τους μακροοικονομικούς δείκτες.
* Να αντιμετωπίζουν διαρθρωτικά και όχι συμπτωματικά το πρόβλημα. Και τέτοιες νομίζω ότι είναι:

α) Η καθιέρωση ειδικού κοινωνικού πόρου υπέρ των ταμείων που παρουσιάζουν χρηματοδοτικά προβλήματα, δηλαδή ΙΚΑ, ΝΑΤ και ΤΣΑ.
ΠΟΙΟΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΠΙΒΑΡΥΝΘΟΥΝ

Γι’ αυτό πρέπει να επιβαρυνθούν πηγές, που ήδη ζημιώνουν την κοινωνική ασφάλιση και συμβάλλουν στα ελλείμματα. Κι αυτές είναι:
* Το τσιγάρο. Οι καπνιστές επιβαρύνουν κατά 70 δισ. περίπου τις δαπάνες της υγείας, λόγω αυξημένης νοσηρότητας και πρωιμότερης συνταξιοδότησης.
* Η ασφάλεια του αυτοκινήτου. Το τροχαίο ατύχημα (150 χιλ. τραυματίες το χρόνο) στοιχίζει πάνω από 80 δισ. στα ασφαλιστικά ταμεία και τον κρατικό προϋπολογισμό.
* Το φάρμακο. Το 50% που προβλεπομένου με το άρθρο 11 του Ν. 1316/1983 τελών, παγίων τελών και εισφορών υπέρ του ΕΟΦ να αποδοθεί στην κοινωνική ασφάλιση, με παράλληλη απαλλαγή του ΙΚΑ, ΝΑΤ και ΤΣΑ από τις υποχρεώσεις του άρθρου αυτού.
* Η διαφήμιση καπνού, φαρμάκων, καλλυντικών, αυτοκινήτων (και λοιπών τροχοφόρων) καθώς και των αλκοολούχων και λοιπών ουσιών, που «θίγουν» την υγεία.

β) Η δημιουργία πιστωτικού ιδρύματος κοινωνικών ασφαλίσεων, για την, κατά τον καλύτερο τρόπο, αξιοποίηση της περιουσίας και εκμετάλλευση των αποθεματικών (330 δισ. μαζί με τα χρεόγραφα) των ασφαλιστικών οργανισμών και των ταμείων, καθώς και τη διεκπεραίωση των πάσης φύσεως συναλλαγών ολοκλήρου του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος.

γ) Η επανεξέταση όλων των αναπηρικών συντάξεων. Είναι σίγουρο ότι ένας αντικειμενικός επανέλεγχος θα επιφέρει άμεσο οικονομικό όφελος, μόνο για το ΙΚΑ, άνω των 50 δισ. Το νομοθετικό πλαίσιο για μια άμεση σχετική παρέμβαση έχει αποτυπωθεί στο Ν. 1759/88.

δ) Μέτρα δραστικά και άμεσα για τον περιορισμό της πολυφαρμακίας. Εκτιμάται ότι οι δυνατότητες εξοικονόμησης πόρων από το φάρμακο είναι μεγάλες (άνω των 30 δισ.). Σημειώνω ότι δαπανάμε πάνω από 130 δισ. για φάρμακα και άλλα 30 δισ. για να θεραπεύσουμε αυτούς, που αρρώστησαν από τα φάρμακα. Και

ε) Παρεμβάσεις άμεσες για :
* Την αυστηροποίηση των διαδικασιών παροχής αναπηρικών συντάξεων.
* Την κατάργηση των εισφοροαπαλλαγών.
* Την επανακλιμάκωση των συντάξεων ανάλογα με τον αριθμό ενσήμων.
* Τον καθορισμό ανωτάτου ορίου σύνταξης (με βάση την τελευταία 5ετία).
* Την αναθεώρηση των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης σε ταμεία με προκλητικά χαμηλά όρια (π.χ. ΤΑΤ).
* Την επέκταση και αναμόρφωση της διαδοχικής ασφάλισης.
* Τη θεσμοθέτηση της ασφαλιστικής μονάδας (αν δεν προκριθεί το κριτήριο της προστιθέμενης αξίας από το σύστημα της κατά κεφαλήν εισφοράς).
* Τον οργανωτικό εκσυγχρονισμό.

Επίσης, η τροποποίηση του συστήματος των νοσοκομειακών προϋπολογισμών εκτιμάται ότι παρέχει σημαντικές δυνατότητες μείωσης των σχετικών δαπανών καθώς και η προώθηση του ενιαίου φορέα υγείας με αυτονόμηση, οργανωτική και κυβερνητική, της κοινωνικής ασφάλισης.

Παράλληλα, να συζητήσουμε τη δημιουργία ενός νέου, δικαίου, σύγχρονου, αποτελεσματικού, ενιαίου, καθολικού και κοινωνικά ελεγχόμενου κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος, που θα στηρίζεται περισσότερο στην πρόνοια και λιγότερο στην ανταποδοτικότητα και που θα εγγυάται ένα υψηλότερο επίπεδο κοινωνικής προστασίας.

Μόνο έτσι νομίζω ότι μπορούμε να προσεγγίσουμε το πρόβλημα και να πετύχουμε την ανάταξη του κοινωνικοασφαλιστικού μας αδιέξοδου.


Γρηγόρης Σολωμός, τ. Υφυπουργός Υγείας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, “ΤΑ ΝΕΑ”, 27/8/90

ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ