Οι κοινωνικοί πόροι
Αισθήματα ανακούφισης προκάλεσε στις χαμηλότερες κοινωνικοοικονομικά τάξεις του λαού μας - με εξαίρεση ίσως στους αγρότες - η ιστορική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για κατάργηση των «υπέρ τρίτων εισφορών». Επρόκειτο για ένα καθεστώς δεκαετιών που αντανακλούσε τις ανισότητες, τις διακρίσεις και τα προνόμια μιας άδικης και άρρωστης κοινωνίας.
Κάθε κοινωνική ομάδα που είχε την δύναμη πρόσβασης ή πίεσης στα κέντρα αποφάσεων πετύχαινε την καθιέρωση ενός υπέρ αυτής πόρου, που πλήρωναν όμως όλες οι υπόλοιπες τάξεις του λαού μας.
Το καθεστώς δηλαδή των κοινωνικών πόρων ευθύνεται για την πολυδιάσπαση του ασφαλιστικού μας συστήματος, γιατί ενθάρρυνε τον κλαδικό και αποσπασματικό χαρακτήρα της κοινωνικής ασφάλισης, που άφησε σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης ανισοτήτων, δημιουργίας διακρίσεων και σπάταλης διαχείρισης. Ακόμη αποτελεί τη κύρια αιτία της επερχόμενης κρίσης του ασφαλιστικού μας συστήματος.
Καθιερώθηκαν λοιπόν κάποιες εκατοντάδες - άγνωστος ο ακριβής αριθμός των - εισφορών υπέρ τρίτων που πλήρωναν οι φτωχότεροι «για να μην τους μοιάσουν» οι πλουσιότεροι.
Ενδεικτικά αναφέρω τους σκανδαλώδεις κοινωνικούς πόρους των Υγειονομικών - 6,5% επί των πωλουμένων φαρμάκων - που καταργήθηκε προ 3ετίας, των Νομικών, τραπεζικών, αγροτών, απασχολουμένων στον τύπο κ.λπ. Υπήρχε ακόμη το ταμείο των «εργατοπατέρων» που χρηματοδοτείτο αποκλειστικά με χαράτσι που πλήρωναν οι ασφαλιστικοί οργανισμοί, το οποίο όμως για να μην φαίνεται και προκαλεί, το εντάξαμε πριν δύο χρόνια στο χωνευτήρι του ΙΚΑ, που πάντα αποτελούσε την κολυμβήθρα εξυγίανσης κάθε χρεοκοπημένου ταμείου.
Το αμαρτωλό αυτό καθεστώς των κοινωνικών πόρων δεν ήταν απλά άδικο γιατί πλήρωναν όλοι οι άλλοι για κάποιους λίγους. Το σημαντικότερο που θα πρέπει να επισημάνουμε είναι ότι καταργούσε την βασική αρχή της κοινωνικής ασφάλισης, της κοινωνικής αλληλεγγύης. Γιατί τα πλεονάσματα που δημιουργούντο σε όλα τα προνομιούχα «ευγενή» λεγόμενα ταμεία, (που χρωστούσαν την «ευγένειά» των σε ξένα κόλυβα), δεν διετίθεντο για την κάλυψη των κοινωνικών κινδύνων των υπολοίπων κοινωνικών ομάδων ή των ελλειμμάτων προβληματικών ασφαλιστικών ταμείων. Αντίθετα χρηματοδοτούσαν παροχές που αφορούσαν λίγους και πέραν από την ομπρέλα της κοινωνικής ασφάλισης.
Ακόμη καταργήθηκε και η δεύτερη βασική αρχή της κοινωνικής ασφάλισης, η αρχή της ανταποδοτικότητας, γιατί τα μη προνομιούχα ασφαλιστικά ταμεία, που δεν είχαν κοινωνικούς πόρους, όπως το ΙΚΑ, ΤΕΒΕ και άλλα, για να καλύψουν στοιχειωδώς τις υποχρεώσεις των προσέφυγαν υποχρεωτικά στο αναδιανεμητικό σύστημα με το οποίο οι εισφορές της παρούσης γενιάς καλύπτουν τις συντάξεις της περασμένης.
΄Ετσι, υπονομεύτηκαν οι προϋποθέσεις για την εμπέδωση υγιούς ασφαλιστικής συνείδησης, που παντελώς απουσιάζει από την Ελληνική κοινωνία και οικοδομήθηκε ένα σύστημα κοινωνικής ασφάλισης σκανδαλώδες, προκλητικό και ανήθικο, που απέπνεε την συγκεκριμένη ιδεολογία των πολιτικών δυνάμεων που κυβέρνησαν τον τόπο μεταπολεμικά και που ήταν ξένη με την φιλοσοφία των κοινωνικών παροχών και την θεμελίωση ενός συστήματος κοινωνικής προστασίας δίκαιου και φερέγγυου για τις επερχόμενες γενιές.
Θα πρέπει να διευκρινισθεί αν με την επίμαχη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου καταργούνται όλοι οι φερόμενοι ως κοινωνικοί πόροι στον Κοινωνικό προϋπολογισμό.
Γιατί ανάμεσα στους πραγματικούς κοινωνικούς πόρους, διαλαμβάνονται στους κοινωνικούς προϋπολογισμούς όλων των τελευταίων ετών και οι Κρατικές επιχορηγήσεις καθώς και οι αποδόσεις του Κρατικού προϋπολογισμού για το ΕΚΑΣ. Θεωρώ ότι οι πρώτες δεν εντάσσονται στην έννοια των Κοινωνικών πόρων γιατί δεν πρόκειται περί κρατικών επιχορηγήσεων αλλά αποδόσεων του Ν. 465/70, που καλύπτουν μερικώς και όχι πλήρως την ζημιά που προκαλεί κάθε χρόνο η κοινωνική πολιτική όλων των μεταπολεμικών Κυβερνήσεων. Η υποχρέωση δε αυτή της απόδοσης των προκληθεισών επιβαρύνσεων επαναλαμβάνεται και στο άρθρο 68 του Ν. 2084/92. Η ίδια λογική νομίζω ότι αφορά και τα ποσά που αποδίδονται για το ΕΚΑΣ. Δεν θα θέλαμε ποτέ να σκεφθούμε ότι η απόφαση του Ε.Δ. καταργεί και αυτές τις οφειλόμενες υποχρεώσεις του Κρατικού προϋπολογισμού προς την κοινωνική ασφάλιση, γιατί τότε η νέα μαύρη τρύπα που δημιουργείται ξεπερνά το 1,2 τρις.
Από στοιχεία φαίνεται το κατά κεφαλή ασφαλισμένου ποσό, των διαφόρων «ευγενών» ασφαλιστικών ταμείων που έβγαινε από την τσέπη κάποιων που βρίσκονται πολύ κάτω από τα όρια της φτώχειας για να καλύψει τις ασφαλιστικές υποχρεώσεις συγκεκριμένων ασφαλισμένων με παχυλές συντάξεις, και μάλιστα χωρίς ή με μειωμένες εισφορές.
Βέβαια, ο Κρατικός προϋπολογισμός θα περιέλθει σε δεινή θέση γιατί θα πρέπει να καλύψει τα 400 περίπου δις που χάνονται σύμφωνα με τον κοινωνικό προϋπολογισμό του 2000, εκτός αν αυξηθούν οι εισφορές των ασφαλισμένων, για να καλυφθεί το δημιουργούμενο κενό.
Και βέβαια η κάλυψη των προκυπτόντων από την κατάργηση των κοινωνικών πόρων ελλειμμάτων θα πρέπει να γίνει από τους ασφαλισμένους των πληττομένων από την απόφαση του Ε.Δ. ταμείων, με εξαίρεση ίσως τον ΟΓΑ, αν θέλουμε να αποφύγουμε την περαιτέρω συρρίκνωση του αγροτικού μας πληθυσμού.
Και οι επιβαρύνσεις αυτές θα είναι ίσες με το κατά κεφαλήν ποσόν του καταργούμενου κοινωνικού πόρου, αν βέβαια θέλουν να διατηρηθεί το σημερινό ύψος των συντάξεών των.
Γρηγόρης Σολωμός, τ. Υφυπουργός Υγείας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων - τ. Διοικητής ΙΚΑ, 1993